Mooiste kerstmarkt staat in Zagreb

John de Graaff - 12 december 2019 - Kroatië

2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Wie de beste kerstmarkt van Europa 2019 wil bezoeken, moet naar Zagreb. Net als de afgelopen drie jaar staat de hoofdstad van Kroatië op menig lijstje stijf bovenaan. En terecht. Zagreb Advent, zoals het evenement van eind november tot begin januari officieel heet, maakt van de stad met 800.000 inwoners in de aanloop naar kerst een feeëriek verlichte markt met muziektenten, eet- en drinkstalletjes, een grote ijsbaan én een levende kerststal. Puur op reis trok er kriskras langs, een wandeling van een kleine tien kilometer...

Zagreb presenteert zich dit jaar nog eens groter en mooier dan ooit. Dat heeft alles te maken met politiek, want Kroatië mag zich vanaf de jaarwisseling tot en met juni 2020 voorzitter van de Europese Unie noemen. En hoe passend is het dan onze trip te beginnen op Trg Bana Josipa Jelačića, het centrale plein in de stad. Naamgever Josip Jelačić (1801-1859), ooit landvoogd van Kroatië-Slavonië, staat in zijn land namelijk nog altijd symbool voor eenheid, onafhankelijkheid en behoud van nationale identiteit. Niet voor niets is de gelauwerde militair op het immer drukke plein een robuust ruiterstandbeeld vergund.

Kerstgevoel in een tunnel

Maar genoeg over het verleden, ik ben hier voor het heden. Op liefst zestien locaties pakt Zagreb dit jaar uit met feestlocaties; vooral op pleinen en in parken, maar ook in het Nationale Theater en de cinema én opnieuw in een tunnel. Vooral met de laatste wijkt de stad spectaculair af van kerstmarkten elders in Europa. De 350 meter lange Grič-tunnel werd in de Tweede Wereldoorlog als bunker aangelegd onder de historische bovenstad door de ustašabeweging, die collaboreerde met de Duitsers. Na de oorlog raakte de tunnel in verval, maar sinds de jaren 90 van de vorige eeuw is de bijzondere ondergrondse aan een revival bezig. Eerst in 1993 als de plek van een van de eerste dance-evenementen in Kroatië (Under City Rave), sinds 2016 als nieuwe toeristische attractie en locatie voor speciale culturele activiteiten. De viering van advent is er sindsdien één van. En zo wandel ik op een zondagmiddag door een sprookjesbos, met links en rechts besneeuwde naaldbomen en aan het plafond sneeuwpoppen, hobbelpaarden, vliegtuigjes, kerstsokken, snoepgoed, vogels en rode harten.

1/9

Eenmaal weer buiten is het slechts een klein stukje naar dé hotspot voor jong en oud. Aan de rand van het Plateau Gradec kun je jezelf - of anderen - fotograferen met op de achtergrond de bekende kathedraal met de torens van 108 meter. Het laat zich raden dat hier rijen wachtenden zijn voor een selfie of anderszins. Alle reden dus om iets anders te gaan doen, en dat is eten en drinken. Dat kan gelukkig om de hoek, waar restaurateurs speciaal voor deze gelegenheid een foodmarkt hebben opgebouwd. Uit het funky wereldaanbod, er wordt bijvoorbeeld ook gewokt, kies ik de lokale specialiteiten rakija en purica s mlincima. Over de sterke drank kan ik kort zijn; die is hartverwarmend. De kalkoen met stukjes pasta, geserveerd in een kartonnen bakje met dito lepeltje, ziet er weinig appetijtelijk uit, maar gelukkig bedriegt de schijn. Voor 54 kuna (nog geen 7,50 euro) heb ik een maaltijd in handen om m’n vingers bij af te likken.

Coole wandeling naar een ijsvloer

Met de aimabele doch onvermoeibare gids Darija struin ik de tijd vol. De app Zagreb Be There hoef ik vandaag niet te gebruiken, de handige Zagreb Card voor 72 uur is dit keer alleen handig om gratis in de kabelspoorbaan (Zagreb Funicular) te kunnen stappen. Met een raillengte van 66 meter is het een van de kortste systemen voor openbaar vervoer in de wereld, maar tevens een van de steilste. Over die afstand wordt namelijk een hoogteverschil van ruim 30 meter overbrugd, wat overeenkomt met een helling van 52 procent… Via het plein waar Josip Jelačić nog altijd stoer te paard zit, besluiten we de coole wandeling in Ledeni Park, waar Ice Park Zagreb een plek heeft gekregen. Je waant je er in een openlucht discotheek, waar de belichtingsmedewerker zijn zware voorkeur voor paars niet onder stoelen of banken steekt en met zijn witte volgspot aanhoudend grote sneeuwballen op de ijsvloer tovert. Maar net als elders in deze prachtige stad, ingeklemd tussen de bergen van Medvednica en rivier de Sava, hangt ook hier vooral de geur van genoegen. Het laat zich raden dat ik voldaan terugkeer in het hippe hotel Canopy by Hilton.

01/10

Vijf miljoen lichtjes in SalajLand

Wie wat meer tijd beschikbaar heeft en de citytrip naar Zagreb met enkele dagen wil uitbreiden, moet weten dat ook in het Kroatische achterland de verlichting uitbundig brandt. Op nauwelijks een uur rijden naar het noorden toont barokstad Varaždin zich in alle schoonheid, onder meer met een ijsbaan aan de voet van het kasteel. Terugrijden naar de hoofdstad doe je bij voorkeur na het invallen van de duisternis en dan via een oostelijke route langs Čazma en het nabijgelegen Grabovnica.

In de eerste gemeente is niet alleen het dorpsplein traditiegetrouw verlicht, maar hebben alpinisten opnieuw banen van wit licht aangebracht tot op de toppen van het kolossale kerkgebouw. In Grabovnica is weer een heel ander kunststukje uitgehaald. Achttien jaar geleden hing Zlatko Salaj op zijn landgoed 2000 lampjes in een boom, dit jaar laat de 75-jarige er vijf miljoen branden. Zijn SalajLand beslaat inmiddels drie hectare, maar de krasse Kroaat is er alles aan gelegen om de resterende zeven hectare de komende jaren bij het lichtjesdorp te betrekken. Om alles op tijd voor deze adventsperiode klaar te krijgen, is Salaj met een handjevol medewerkers al op 1 juli begonnen met bouwen…

Zijn initiatief trekt inmiddels jaarlijks 100.000 bezoekers uit binnen- en buitenland, die er met de kaartverkoop onder meer voor zorgen dat hij de elektriciteitsrekening kan betalen. Want SalajLand verbruikt naar verluidt al snel 60 keer zoveel stroom als een kleine woning in Nederland… De oprichter/eigenaar meldt en passant nog trots dat dit jaar een team van de BBC, een Spaanse televisieploeg en 25 ambassadeurs in Kroatië de weg naar zijn kindje hebben gevonden. En dan is het tien uur in de avond en gaan de lampjes van SalajLand uit. Het is voor even weer aardedonker rond Grabovnica. Morgen om drie uur begint een nieuwe episode van de Salaj Family Christmas Story, die tot 12 januari 2020 zal voortduren. De zestig kilometer naar Zagreb laten zich in een roes afleggen, want hoe saai is het om na dagen vol lichtexplosies een klein uurtje naar de bundel van autokoplampen te moeten staren.

Meer weten over Zagreb en omgeving of de rest van Kroatië?