Völklinger Hütte, magisch monument in Saarland
In Völklinger Hütte in Duitsland draaide meer dan een eeuw alles om ijzer en staal, tot in 1986 het enorme hoogovencomplex in het zuidwesten van Duitsland de zware deuren sloot. Als bijkomstigheid was het Saarland direct een magisch monument rijker. In 1994 volgde de kroning tot Unesco-werelderfgoed vanwege de ‘unieke getuigenis van de industriële cultuur en de geschiedenis van de techniek in de 19de en begin 20ste eeuw’.
Wie vanuit het nabijgeleden Saarbrücken Völklingen binnenrijdt, moet eerst een teleurstelling wegslikken. De gemeente tegen de Franse grens kan weliswaar bogen op 1200 jaar geschiedenis, maar het stadje met 40.000 inwoners valt zelfs met veel fantasie niet als mooi of pittoresk te betitelen. Langs de Saar-oever wordt het uitzicht gedomineerd door loodsen van staalfabriek Saarstahl AG, waarin op het oog verkeersvliegtuigen kunnen keren. De bevolking zal zich inmiddels met het grauwe beeld hebben verzoend, aangezien deze belangrijke werkgever juist hier de hoofdzetel heeft neergezet.
Nieuw leven in urban jungle
Völklinger Hütte is een heel ander verhaal. Op het fabrieksterrein van zes hectare, waar een halve eeuw geleden nog 17.000 mensen emplooi vonden in een ongezond en oorverdovend productieproces, klinken nu vooral de stemmen van toeristen. Die vergapen zich tijdens een wandeling van twee, drie uur aan alle facetten van de industriële revolutie, maar zijn er tegelijkertijd getuige van een evolutie.
Want in deze urban jungle ontstaat overal nieuw leven, in de breedste zin. In de donkere fabriekshallen lichten kunstzinnige video’s op, er is ruimte gemaakt om popsterren als Beyoncé te ontvangen en kunstenaars kunnen zich storten op Urban Art. Buiten steekt letterlijk nieuw leven de kop op; de plantengroei is lokaal zelfs zo weelderig dat er de naam Paradies aan is gegeven.
We horen al die feiten van Peter Backes, een Saarlandse spraakwaterval. Hij gidst ons vandaag in Völklinger Hütte over verlaten laadperrons, langs stilgevallen pompen, uitgebluste ovens en brengt zijn bezoek – in dit geval getooid met veiligheidshelmen – uiteindelijk via bruggen en trappen tot een panoramische hoogte van 44 meter. De blik op al dat verlaten steen en staal is vanaf hier zonder meer fascinerend. Alles is mega. Stel je Tata Steel bij IJmuiden voor, maar dan zonder rookpluimen.
Blik op duurzame toekomst
Het themapark en openluchtmuseum over de ijzer-, staal- en industriecultuur trekt inmiddels zo’n 300.000 bezoekers per jaar. Om die belangstellenden ook in de donkerder jaargetijden te kunnen ontvangen, kijkt Völklinger Hütte nadrukkelijk naar voren. De plaatsing van zonnepanelen is, aldus directeur dr. Ralf Beil, een duurzame manier om het energie-onzuinige complex ook buiten de zomermaanden aantrekkelijker te maken voor een tour vol klim- en klauterwerk. Want die bezoekers zijn van levensbelang, begrijpen we van gids Backes. Weliswaar komt er elk jaar drie miljoen euro binnen van de Duitse staat en anderhalf miljoen van zowel Europa als de deelstaat Saarland, maar die zes miljoen is volgens hem net voldoende voor het behoud van Völklinger Hütte. “Elk extraatje via bezoekers is meegenomen.”
Vandaar dat onze geëngageerde gids tijdens de excursie ook de nadruk legt op exposities, evenementen en kunst, zoals de Urban Art Biennale. Allemaal elementen voor een jonger publiek, dat in Völklingen meer wil doen dan ontdekken dat hier op hoogtijdagen 6600 ton ijzer per dag werd geproduceerd. Of dat 85 procent van de Duitse legerhelmen uit de Eerste Wereldoorlog er werd gemaakt of dat duizenden buitenlandse dwangarbeiders en krijgsgevangenen er in de Tweede Wereldoorlog te werk werden gesteld. Feiten die gelukkig tijdens de rondleiding zomaar zijn te vinden, de geschiedenis laat zich hier gewoon vertellen.
Enorme betekenis
Maar Peter Backes heeft wel gelijk wat die kunstuitingen betreft. Naarmate we langer over Völklinger Hütte dwalen loopt de interesse voor alle ijzerfeitjes terug, maar neemt de belangstelling voor de modernere uitingen toe. Geschilderde portretten van lachende kinderen tegen een fabriekswand, een mannelijk hoofd uitgehakt in een betonnen muur, verbaasde gezichten op twee metalen watertanks, een schilderij van blote vrouwen met een massa mondkapjes; het is maar een greep uit de actualiteit in de voormalige ijzerfabriek.
Völklingen is maar wat trots op zijn Weltkulturerbe, dit wereldcultuurerfgoed, zo blijkt uit een online uiting van de stad zelf. “Wat zijn betekenis betreft, staat het op gelijke voet met de Egyptische piramiden, de Chinese Muur, de Dom van Keulen of het Groot Barrièrerif in Australië.” Mocht Tata Steel ooit sluiten, weten wij wel een nieuwe bestemming.
Lees hier over het boomtoppenpad Saarschleife in Saarland
Lees meer reisverhalen over Duitsland
Boek je overnachting bij Booking.com