In de klauwen van moedertje Praag
Op de vraag 'welke stad is jouw favoriet', die we onlangs op Facebook stelden, kregen we veel reacties. Uit al die favoriete steden gaan we een 'Puur top tien' samenstellen. Een van de steden die zeker in dit lijstje komt is Praag, door een aantal lezers getipt. Ook door Paul Wennekes. Hij schreef dit artikel waarin hij uitlegt waarom deze stad zo'n indruk op hem heeft gemaakt. We horen nog steeds graag wat jouw favoriete stad is. En wat je van de keuze van Paul vindt.
‘Praag laat je niet los. Niemand van ons. Dat moedertje heeft klauwen. We zouden het aan twee kanten in de brand moeten steken, Bij de Vyŝegrad en bij Hradćani, dan zouden we worden verlost’. Kafka schreef dit, vol van heimwee, vanuit Duitsland aan zijn vriend Oskar Pollak. Praag had hem in haar greep. Een onbekende Nederlander eindigde zijn brief vanuit Praag naar huis met de woorden: ‘Praag… Ik ben verslaafd. Nu al, na één dag!’.
De eerste indruk van Praag toont een gewone, grote stad. Soms zonovergoten maar net zo grauw in de regen als willekeurig welke andere wereldstad. De lucht is er niet zuiver, vaak overheerst nog de stank van de tientallen jaren gebruikte bruinkool. De koperen daken van de gebouwen zijn groen uitgeslagen en de gevels van de oude panden beroet en zwart. Het is een stad vol jakkerend en vooral stinkend verkeer. Uitlaatgassen worden vermengd met de uitstoot van fabrieken en dat adem je allemaal in.
Praag op het eerste gezicht is een metro vol mensen die er moe uitzien. Gelaten lezen ze, op weg naar huis, de krant of een boek. Maar het is ook een stad van elegant geklede mensen die na hun werk even neerstrijken op één van de vele terrasjes, genietend van hun biertje.
Er zijn grote verschillen tussen arm en rijk: op de ene hoek staat een Porsche geparkeerd, eigendom van een geslaagd reclameman, op de andere hoek van diezelfde straat zeult een oud moedertje twee loodzware boodschappentassen de helling op naar haar appartement in een huis dat hoognodig aan een totale renovatie toe is. En toch…
Verleden en toekomst
Praag is een stad van het verleden en van de toekomst! De stad vol tegenstellingen heeft de harten van velen gewonnen. Ben je eenmaal in Praag geweest, dan verlang je er naar terug, want er zijn weinig steden waar je tijdens je wandelingen zoveel verschillende bouwstijlen uit zoveel verschillende tijdperken ontmoet. Moeiteloos loop je van de Middeleeuwen naar de 21eeeuw en weer terug. En gelukkig is Praag nog niet vergiftigd door een woud van schreeuwende neon-reclames, het oude overheerst nog, zeker in de binnenstad. In plaats van het aanbrengen van deze moderne ‘vervuiling’ is men druk bezig oude panden te restaureren en zelfs middeleeuwse bebouwing onder latere huizen vandaan te halen.
Cultuur en flaneren
Praag is een stad om in te dromen en te dwalen, maar ook een om de cultuur met volle teugen op te zuigen. Het is Jozefov, de oude Joodse wijk waarover de schrijver Gustav Meyerink zo beklemmend schreef in zijn boek ‘Golem’. Jozefov, de wijk met zijn bovengrondse riolen, onderaardse gangen en vaak lugubere legenden. Praag is de stad waar opera’s werden geschreven en opgevoerd. Waar het mondaine leven in vroeger tijden uitbundig heerste. En… het flaneren op de grote pleinen, vooral het Wenćeslasplein is gebleven.
Eigenlijk zou je, hoe je ook naar Praag reist, eerst naar de 384 meter hoge Petfrinheuvel moeten gaan. Vandaar heb je een prachtig overzicht over wat je allemaal kunt gaan zien in de Tsjechische hoofdstad. Praag is meer dan een verzameling gebouwen en kerken. De stad roept nostalgische melancholie op. Dwalend door één van de vele parken zegt mijn vriend František: ‘De stad maakt me droevig, het park maakt me blij. Maar als ik er aan moet denken dat ik Praag zou moeten verlaten dan overheerst nu al de heimwee. Nergens ter wereld kun je zo door de parken dwalen. Nergens ter wereld heerst zoveel rust in een grote stad. Wij Pragenaars leven ook zonder haast. Je zult zelden iemand zien rennen of ook maar de pas versnellen. Overal is rust. In de metro of tram lezen wij ons boek. In het park praten we maar nooit zo hard dat een ander er last van heeft. Weet je, Praag zèlf straalt rust uit.’
Inderdaad haast de echte Pragenaar zich nooit. Je merkt het bij de bediening op de vele terrassen en in de restaurants: de eerste consumptie komt meestal snel maar daarna moet je enig geduld oefenen voordat je weer aan de beurt bent. Nee, de enige haast is bij de toeristen. En die zijn er. En veel.
Toch is Praag de laatste jaren veranderd. Nee, niet de toiletten, die zijn over het algemeen nog net zo smerig, met overlopende stortbakken en (te) weinig toiletpapier als voorheen. Praag is snel aan het ‘verwesteren’. Als je ergens op de tram wacht kan het voorkomen dat de eerste tram die verschijnt volledig beschilderd is met een Douwe Egberts reclame. Of met een beeld van de Penthouse compleet met blote dame. Of een met de gifgroene Heineken uiting. Maar…. Dan komt de vierde en die biedt plaats aan een ouderwetse Jugendstil-reclame voor Persil. Praag is droevig, levend, melancholisch en sprankelend. Praag is prachtig!
