Oberösterreich, onbekende topper van Oostenrijk
Wie Oostenrijk als vakantieland moet typeren, komt waarschijnlijk met woorden als Alpen, Tirol, Wenen of wintersport. Degenen die ooit Oberösterreich hebben bezocht, zullen deze noordelijke deelstaat zeker aan dat lijstje toevoegen. Sterker nog: Opper-Oostenrijk mag wat ons betreft met een gerust hart worden omgedoopt tot topper-Oostenrijk…
Oberösterreich laat zich eenvoudig veroveren. De vliegreis Amsterdam-Salzburg duurt amper vijf kwartier, het busritje naar Salzburg Centraal is kort, het tochtje met de trein naar Linz vergt net een uur. Oftewel: als je rond het middaguur vanaf Schiphol opstijgt, kun je tegen de avond in de binnenstad een eerste Linzer bier bestellen. Wij, een gezelschap actieve reizigers op leeftijd, verruilen de derde stad van Oostenrijk echter direct voor Haibach ob der Donau, een vlek veertig kilometer verderop, vlakbij de grens met Duitsland.
De motor van onze bus is nauwelijks afgekoeld of we worden al in de lobby van Riverresort Donauschlinge verwacht voor de eerste activiteit van onze Oostenrijkse zesdaagse. Want als we een beetje doorklimmen, kunnen we op de hooggelegen Schlögener Blick de zonsondergang meemaken op de Schlögener Schlinge. En de inspanning is de moeite waard, want in de diepte wringt de Donau zich met een gigantische haarspeldbocht door de beboste heuvels. Een gek idee: onze bedden zijn nog onbeslapen of we hebben al een van de populairste bezienswaardigheden van Oberösterreich te pakken.
Inspiratie op de ontbijttafel
We worden ’s morgens in Oberösterreich wakker met veel water; in de vorm van de langsstromende Donau en neerslag, die voor dampende bewolking zorgt aan de groene heuvelpieken. Hoogst feeëriek, alleen jammer dat er een fietstocht op het programma staat. Maar laat ik gewoon inspiratie zoeken in de spreuk van de dag, die naast het weerbericht op onze ontbijttafel ligt. Daarin zegt de Dalai Lama, dit keer in zijn beste Duits: Nichts is entspannender als anzunehmen was kommt. En dat besluit ik maar te doen…
Het is alsof die positieve houding ogenblikkelijk wordt beloond. We zijn nauwelijks naar het kleine voetveer gereden of een schamel zonnetje verschijnt, dat ons de verdere dag langs de Donau zal begeleiden tijdens het fietsen over de vlakke oever, bij het bezichtigen van kerken, gedurende een boottocht over de beroemde rivier en zo meer. Als kunstliefhebber is voor mij het bezoek aan het Schütz Art Museum in Engelhartszell het hoogtepunt. Enerzijds door de zeshonderd schilderijen en dertig beelden uit de privécollectie van Irene en Josef Schütz, anderzijds vanwege het geblokte gebouw van architect Thomas Blazek uit Linz, dat als ’s werelds eerste nulenergie-museum te boek staat. Als we bij ons startpunt de aangenaam opererende elektrische fietsen inleveren hebben we bijna veertig heerlijke kilometers over de Donauradweg in Oberösterreich afgelegd.
Ambachtelijke ondernemingen
De volgende dagen zijn in zekere zin kopieën. We trekken kriskras door de deelstaat, in een kleine touringcar, op elektrische fietsen, in kabelbanen en wandelend. Op die manier komen we langs ambachtelijke ondernemingen als bierbrouwers en kruidentelers, karakteristieke accommodaties, bijzondere hotels en opmerkelijk historisch erfgoed. Die ontdekkingen gaan in mijn geval vaak gepaard met verbazing, vanwege de onbekendheid met de mooie landstreek, de dromerige dorpen en de bruisende hoofdstad Linz. Oberösterreich mag dan niet zo bekend zijn als bijvoorbeeld Karinthië, Stiermarken of Tirol en Linz legt het qua bekendheid uiteraard af bij Wenen, maar de noordelijke deelstaat verdient het om meer dan een transitregio te zijn voor de bekendere delen van Oostenrijk.
Boek een van de dromerige accommodaties en hotels in dit Oostenrijks gebied
Burgers als bierbrouwers
Laten we die stelling over Oberösterreich eens onderbouwen met een paar voorbeelden. Dompel je een dag of meer onder in Freistadt, de kleine stad in het Mühlviertel, net onder de grens met Tsjechië. Vestingwerken omringen de oude binnenstad, die je uitsluitend kunt bereiken via imposante toegangspoorten. Net daarbuiten staat de Freistädter bierbrouwerij, waarvan de geschiedenis welhaast parallel loopt aan die van de stad zelf. Leopold VI, hertog van Oostenrijk, lokte rond 1220 bij het stichten van de nederzetting inwoners met tal van privileges. Iedere nieuwe inwoner werd bijvoorbeeld een vrije burger, dus vrijgesteld van het betalen van belasting. Daarnaast kregen ze een brouwprivilege: het recht om zelf bier te brouwen.
Vele eeuwen later, om precies te zijn op 31 december 1770, werd een nieuw deel van de geschiedenis geschreven. Met het ondertekenen van een contract voor de aankoop van grond buiten de stad legden gemeente en burgers de basis voor een nieuwe brouwerij. Ter bescherming van hun brouwrechten verenigden de eigenaren van de 149 huizen in het stadscentrum zich in de gemeenschapsvereniging Freistädter Braucommunisten. De rechten en plichten die de leden van de brouwgemeenschap Freistadt in 1770 op zich namen, zijn tot op de dag van vandaag onveranderd geldig. Deze commune is naar zeggen de laatste in zijn soort in Europa, zo leren we tijdens de rondleiding door de moderne brouwerij.
Zwemmen tussen hemel en aarde
Ook eigentijds, maar dan van een heel andere orde, is onze accommodatie in Freistadt. Wellnesshotel Freigold wil als Impulshotel de gasten in beweging zetten en vitaliteit bieden. Of in de woorden van de eigenaren: ‘Bij Freigold willen we al je zintuigen verrassen. Veel Wow-momenten in je losmaken. Je lichtheid en levensvreugde laten voelen’. Bij mij lukt dat wonderwel in het zwembad, dat op 36 meter hoogte als een aquarium met doorzichtige bodem tegen het hotel lijkt te zijn aangeplakt. Daar badder je feitelijk tussen hemel en aarde, gezegend met een weids panorama. Maar deze eigentijdse accommodatie in Oberösterreich is om nog een reden een aanrader. In de avond doen we aan share dining, een fijnzinnig culinair avontuur waarbij we tevens de (eet)gewoonten van onze disgenoten kunnen ontdekken.
Oud en nieuw in Linz
Het tweede voorbeeld om Oberösterreich als vakantiedoel aan te prijzen, is Linz. De hoofdstad van de deelstaat is makkelijk per auto of trein te bereiken en komt de actieve, breed geïnteresseerde vakantieganger op heel veel gebieden tegemoet. Een must is voor mij het Ars Electronica Center, ‘het museum dat de toekomst naar het heden brengt’. Bezoekers, jong én oud, kunnen in het markante gebouw op de Donau-oever baanbrekende technologieën verkennen en ontdekken, zoals ondervinden hoe kunstmatige intelligentie ‘denkt’.
Boek je tickets voor het Ars Electronica Center of een andere activiteit in Linz
Wie meer te weten wil komen over de geschiedenis van de stad kan eigenlijk niet om een bezoek aan het Schlossmuseum heen. Het kasteel was keizerlijke residentie, later kazerne en gevangenis en momenteel de thuisbasis van de staatsmusea van Oberösterreich. In 2009 kreeg het monumentale gebouw een glimmende nieuwe vleugel, die op het oog boven de massieve vestingmuur zweeft. Vanaf het balkon kijk je in de ene richting uit over de oude stad en in de andere op de Pöstlingberg, met 539 meter het natuurlijke hoogtepunt van Linz. Daar vind je overigens nog een plaatselijk monument: de Pöstlingbergbahn. Het trammetje brengt al sinds 1898 toeristen van heinde en verre naar de top en terug. In 20 minuten wordt over een lengte van meer dan 4 kilometer een hoogteverschil van 250 meter overbrugd. Een tip: wie tijdens dit stadsbezoek een 24-, 48- en 72-uurs-Linz-Card aanschaft, kan gratis de berg op en af.
Om ons bezoek in stijl af te sluiten, zoeken we een plekje waar de beroemde Linzer Torte wordt geserveerd. Deze taart, waarvan het oudst bekende recept dateert uit 1653, wordt vandaag de dag gemaakt van kruimeldeeg met onder meer ongezouten boter, eigeel, citroenschil, kaneel en citroensap en gemalen noten. Het deeg wordt bestreken met een vulling van rode bessenjam of jam van pruimen, frambozen of abrikozen waarna alles wordt afgedekt met een rooster van deegreepjes. Het is een smakelijk, calorierijk slot van een boeiende ontdekkingsreis door Oberösterreich, een wat mij betreft onbekende topper van Oostenrijk.
