Ontdekkingen op de Balkan

1.6666666666667 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Artikelindex

Amfitheater PulaDe pelgrimsroute naar Santiago de Compostela, de route langs prehistorische rotstekeningen, de route van Don Quichot. Zomaar drie van de 29 Cultural Routes of the Council of Europe, die in de boeken staan van het European Institute of Cultural Routes (EICR). Culturele route nummer 30 is in de maak; de Roman Emperors Route, een trip langs Romeins erfgoed in Roemenië, Bulgarije, Servië en Kroatië. Puur op reis ging op ontdekking langs oude en jonge geschiedenis, grofweg langs de noordgrens van het Balkanschiereiland, met steeds de Donau in het vizier.

Een tocht langs bouwkunst en wijn

In een kleine week zetten onze buschauffeurs 2100 kilometer op de teller, gemeten vanaf het startpunt in Sibiu (Roemenië) tot de finish in Pula (Kroatië). We reizen in grote lijnen westwaarts, via het uiterste noordwesten van Bulgarije, met de historische stad Vidin, gevolgd door een doorsteek naar Servië met een tussenstop in de hoofdstad Belgrado. We laten Bosnië-Herzegovina letterlijk links liggen om via een korte stadstoer in Zagreb te eindigen in het zuidelijkste puntje van Istrië, met Pula en de Brijuni-eilanden.

Met het verstrijken van de dagen ontdekken we almaar meer van de bouwkunst van de Romeinen, en doen we in alle landen en passant de meest interessante wijnregio’s aan. Neen, geen touroperator heeft een dergelijke trip op de agenda staan. De expeditie is opgezet door het Danube Competence Centre (DCC), dat in de vier landen twee culturele routes van de grond wil krijgen door twintig Romeinse nederzettingen en twaalf wijnregio’s te verbinden.

In het stroomgebied van de Donau

Op het eerste gezicht hebben een Roman Emperors route en een Danube Wine route weinig tot niets met elkaar gemeen. Natuurlijk, je kunt zeggen dat Romeinen wijn maakten en dat Romeinse keizers die vooral ook dronken, maar daar doet het DCC het niet voor. Het bindende element is dat beide culturele routes liggen in het stroomgebied van de Donau, in het Engels Danube geheten. En al die elementen bij elkaar moeten toeristisch zijn uit te buiten, is de algemeen geldende gedachte. Vandaar deze opmerkelijke onderneming.


De Romeinen in Roemenië

Alba Iulia

We hebben in het robuuste hotel Continental Forum in Sibiu nog maar net het ontbijtgevecht met een buslading Duitse toeristen op leeftijd achter de rug of we rijden Alba Iulia binnen. De kleine stad aan de rivier Mures, in de centrale regio Transsylvanië, kent een geschiedenis van tientallen eeuwen. Gebouwd als Apulon in de Dacische tijd werd de nederzetting in de 2de eeuw na Chr., na de verovering van Dacië door de Romeinen, door de nieuwe overheersers ingericht als hoofdstad onder de naam Apulum. In de 10de eeuw was het de beurt aan de Hongaren om er de hoofdstad van hun rijk te stichten en om er een eeuw later ook de eerste katholieke kathedraal te bouwen. Om de grove geschiedenisschets af te ronden: van 1541-1690 hoofdstad van het vorstendom Transsylvanië, tot de komst van de Habsburgers, die de stad de naam Karlsburg gaven. Op 1 december 1918 werd Transsylvanië door het Verdrag van Alba Iulia toegevoegd aan het koninkrijk Roemenië, een datum die sindsdien te boek staat als nationale feestdag.

Alba Iulia, Michaël de Dappere

Soldaat in Alba Iulia

 

 

 

 

 

 

 

 

Bijna een eeuw later heerst er bij de stervormige fortificatie een gezonde bedrijvigheid. Voor de restauratie is vijf jaar uitgetrokken; als alles goed gaat, moeten de werklui in 2016 hun materiaal opruimen. Na wat heen-en-weergepraat met ambtenaren blijkt dat voor de werkzaamheden in totaal 68 miljoen euro nodig is, beschikbaar gesteld uit Europese en nationale fondsen. Die injectie is vooral bedoeld om Alba Iulia zo aantrekkelijk te maken, dat het aantal bezoekers (momenteel amper 20.000 per jaar) naar een veel hoger niveau wordt getild. Onderdeel van de plannen is ook een heuse toeristische campagne, onder de noemer ‘the other capital’, ‘de andere hoofdstad’.

Puntgaaf beeldje opgegraven

Alba Iulia, recent opgegraven beeld

Onze eerste kennismaking met de Romeinse tijd is bij een poort, waar een keizer en soldaat ons opwachten. Zij leiden ons rond over het complex, langs opgravingen, langs bronzen beeldengroepen, langs het standbeeld van Michaël de Dappere (Mihai Viteazul), door het museum. Opmerkelijk: we zien er een puntgaaf beeld, dat pas een paar weken geleden boven de grond is gehaald. Een andere ontdekking uit de regio doen we in het gasthuis, waar onder meer de fraaie droge Clasic Jidvei fetească regală uit 2011 wordt geschonken. Als de eerste tonen van I can’t get no satisfaction van The Rolling Stones opklinken, de ringtone van het mobieltje van onze Romeinse soldaat, is het hoog tijd om verder te trekken. Na 2016 – als alles af is – komen we nog wel eens terug.

Christusbeeld CostestiBergen, bossen, beekjes en bochten kenmerken de korte rit naar Costesti. Langs de weg staan opvallend veel aanduidingen van ‘pensiune’, vaak eenvoudige accommodaties voor de rondtrekkende reiziger. Het hooggelegen fort van Costesti is in alles een tegenpool van Alba Iulia: om de restanten te bereiken, moeten we eerst met auto’s zo’n twee kilometer over een stenige bergweg - met aan het eind een loket met een fantastische Christusversiering - en vervolgens nog honderden meters stevig bergop wandelen. Rolstoelonvriendelijk? Neen, rolstoelonmogelijk.

Costesti

 

Ter plekke moet je ook veel verbeelding hebben, om te zien hoe de toenmalige bewoners zich hier staande wisten te houden; de informatieborden in het Roemeens bieden in dit geval geen soelaas. Gelukkig weet de meertalige gids dat hier vroeger een complex met vier torens stond – twee speciaal voor observatie, twee ook als verblijfplaats – ter controle van de toegangswegen in de vallei. Een tip voor wie Costesti binnenkort aandoet: maak gewoon een gezonde boswandeling over de heuvel zelf. De lucht in dit deel van Roemenië is bijzonder schoon, aldus de gids, want binnen een straal van 40, 50 kilometer is geen sprake van enige industrie van betekenis.

Sarmizegetusa, vestingstad van 30 hectare

Ulpia Traiana Sarmizegetusa is de volgende halte als het gaat om Romeins erfgoed in Roemenië. De restanten van het politieke, bestuurlijke en religieuze centrum van de Romeinse Dacië in de 2de en 3de eeuw liggen langs de DN 68 tussen Hațeg en Caransebeș, twee Oostblokdorpjes die in het niet vallen bij de omvang van de toenmalige vestingstad. Op 30 hectare was plaats voor 20.000 tot 25.000 mensen, die er onder meer over een amfitheater, een gladiatorenschool, tempels, een forum en thermen beschikten. De Goten hebben hun verwoestingen uiteindelijk zodanig uitgevoerd, dat vandaag de dag alleen in het amfitheater, het forum en enkele tempels de vorm van vroeger is terug te vinden.

Sarmizegetusa

Sarmizegetusa

 

 

 

 

 

 

 

 

Maar dat is allesbehalve een reden om Sarmizegetusa links te laten liggen. Geholpen door een goede gids krijgen we een beeld van de vakbekwaamheid en bouwkunst van de Romeinen, onder meer als het gaat om het verwarmen van gebouwen. Pronkstuk is ontegenzeggelijk het amfitheater, ontdekt in de 18de eeuw. Het geheel bood plaats aan 5000, 6000 bezoekers, verdeeld over drie rijen: de eerste/onderste voor de aristocratie, de tweede/middelste voor soldaten en militairen en de derde/bovenste voor het gewone volks plus vrouwen. Wat alle toeschouwers gemeen hadden, is dat ze gevechten wilden zien van dier tegen dier, man tegen dier en man tegen man. Van enige opwinding is vandaag in de arena geen sprake, of het moet de stevige palenka zijn die burgemeester/gastheer Mihai-Cornel Todoni in een naastgelegen bar schenkt.

Mondiale fantasieën in Hotel Afrodita

Hotel AfroditaOp weg naar onze slaapplek in kuuroord Băile Herculane maken we kennis met donker en bochtig Roemenië. Hotel Afrodita blijkt een gebunkerd onderkomen op een heuvel, waar lokale treurigheid wordt gemixt met mondiale fantasieën. Bij het inchecken krijgt iedere gast een blauw polsbandje aangemeten, maar niemand kan vertellen wat daar de eventuele voor- dan wel nadelen van zijn. Geen van de baliemedewerksters spreekt een woord over de grens, een manager is in geen velden of wegen te ontdekken. Gelukkig kunnen we aan de wand wel aflezen, om het internationale karakter van Afrodita te onderstrepen, hoe de tijd in de hoofdstad Boekarest zich verhoudt met andere wereldsteden als Londen, New York, Tokio en Moskou.

In onze kamer treffen we op bed twee knuffelende zwanen aan, kunstig gevouwen van twee handdoeken. Vaste prik in menig wellnesshotel, al verwacht je dan ook warm water, maar dit keer niet in room 405. Dan maar even opfrissen en naar eetzaal 1. Die blijkt olympische afmetingen te hebben, met een capaciteit van zeker 250 gasten, en dan ligt ernaast nog zo’n kanjer. Inclusief onze groep komen we vandaag niet verder dan 30, dus onverdeeld gezellig ziet zo’n ruimte er dan niet uit. Het eten is vleesrijk, smaakvol, overdadig. Het toetje wijzen we af, we willen graag voor 00.30 uur op bed liggen, om uitgerust om 7.15 uur te kunnen ontbijten. Na een heerlijke nacht in Afrodita, figuurlijk gesproken dan, wacht ons ’s morgen weer een koude douche, letterlijk gesproken. We hebben de designkraan echt alle kanten opgezet, maar nooit warm water. Gelukkig brandt in de bus de kachel, op een dag waarin wijn centraal zal staan.


De wijnen van Roemenië en Servië

Wijngaard in RoemeniëDe ochtendmist is nauwelijks opgetrokken of we melden ons aan de poort van wijnhuis Vinju Mare, in de gelijknamige gemeente in het uiterste zuidwesten van Roemenië. Hier, in het gebied tussen de 44ste en 45ste parallel op het noordelijk halfrond, is het prettig wijn maken, onder meer door de voorbeeldige zonneschijn van april tot oktober. Maar ook de grond, red clay, draagt bij aan de mogelijkheden om hier kwaliteitswijnen te produceren. En dat doen ze in Vinju Mare, getuige onder meer de Prince Vlad fetească neagră grand reserve 2011 en de hoogst aangename rosé, waarmee in 2012 in Cannes een gouden medaille werd gewonnen. In de afgelopen drie jaar kwamen een miljoen flessen van de band, die vooral naar China werden geëxporteerd. Maar de verovering van Europa staat nadrukkelijk op de agenda, aldus de directie.

Paspoortcontrole bij de IJzeren Poort

Even voor het middaguur steken we via de Djerdap-stuwdam de grens tussen Roemenië en Servië over. De waterkering uit het begin van de jaren ’70 is een van de grootste waterkrachtcentrales van Europa. De kille uitstraling van de dam staat volledig haaks op het achterliggende landschap, want juist hier trekt de Donau door de IJzeren Poort, een kloofdal dat zonder overdrijven imposant kan worden genoemd.
Wie veelal door het westen van Europa trekt, wacht op de stuwdam een kleine verrassing. De paspoortcontrole neemt enige tijd, zowel aan Roemeense als aan Servische kant, maar dat geeft helemaal niks. Je gaat letterlijk weer eens een grens over, hoe mooi kan reizen zijn. Daarbij komt dat de Roemeense douanier van de gelegenheid gebruikmaakt om het internationale gezelschap te plezieren met een korte sketch, door het voorlezen van de moeilijkste namen uit de verzamelde reisdocumenten.

Eeuwenoude wijndorpen 

De eerste bestemming in Servië is de noordoostelijke regio Negotin. Hier vind je ongeveer 1000 hectare aan wijngaarden, waarvan de opbrengst veelal nog wordt verwerkt in traditionele, hooggelegen wijndorpen/-kelders. Deze pimnices/pivnices zijn eeuwen geleden opgetrokken en belichamen vandaag de dag nog altijd de sfeer van vroeger. Voor de mooiste exemplaren van dit Servische erfgoed moet je naar Rogljevo, Rajac, Smedovac, Štubik of Tamnič.

Wijnhuis in Rajac

Wijnboeren in Rajac

 

 

 

 

 

 

 

 

Wij kiezen voor een ‘wijnlunch’ in Rajacke Pimnice, om onder meer het plaatselijk populaire sarma te proberen; een mengsel van gehakt, tomaten en rijst, dat wordt opgerold in druivenbladeren. Maar ook de čvarak, een plattelandsspecialiteit van varkensvlees, mag van ons ook elders op de menukaart. Beide gerechten combineren feestelijk bij de lokale wijnen, die namen als Bahus en Templar hebben meegekregen.

Kunststukjes, geliefd als filmdecor

Voor we doorreizen naar Bulgarije wandelen we nog even door de jongste geschiedenis. Rajac kreeg tussen de tweede helft van de 18de eeuw en 1930 een complex van 270 aaneengesloten wijnkelders, gebouwd rond een centraal plein met fontein. De architectonische kunststukjes zijn gebouwd van gehouwen steen en hout, bedekt met tegels. Alle kelders zijn deels ingegraven, zodat de binnentemperatuur zo weinig mogelijk uitschieters kent. Lopend door de smalle straten, bekleed met bolle stenen, kunnen we ons goed voorstellen dat menig regisseur zijn historisch getinte werk juist hier heeft opgenomen. We treffen ook wijnboeren op leeftijd, die met graagte hun nog oudere werkplaatsen willen laten zien om een slokje van hun jongste druivensap aan te bieden.
Aan het eind van de middag, voldaan in veler opzichten, trekt onze delegatie verder naar het derde land van de dag, Bulgarije.


Forten en grotten in Bulgarije

Donau bij VidinAls we bij Bregovo Bulgarije binnenrijden, zijn we naar verluidt in de armste regio van Europa. Mocht dat inderdaad zo zijn, dan probeert Vidin, onze pleisterplaats voor één nacht, er van alles aan te doen om er toch nog iets van te maken. Hoog langs de Donau, met aan de overkant Roemenië, ligt bijvoorbeeld een boulevard met wandel-, fiets- en skatemogelijkheden. Beneden dobberen party- en restaurantboten, met inmiddels draden vol brandende lichtjes. Verder veel parken, pleinen, hoge gebouwen, monumenten; veelal in robuust Oostblokontwerp.

Ons hotel, Anna-Kristina aan 2 Baba Vida, is met de blauwe dakpannen een opvallende uitzondering, net als de naastgelegen moskee, gebouwd in opdracht van Osman (‘Pasha’) Pazvantoğlu (1758-1807), voormalig gouverneur van het district Vidin. We eten ’s avonds op eigen initiatief in een gelegenheid aan de rand van het park. Goed eten, vriendelijke bediening, een prettige ambiance; en dat alles voor 12 euro per persoon, inclusief enkele lokale biertjes.

Baba Vida, van 'grootmoeder'

De ochtend begint dus zonnig, ook letterlijk. Het park ligt er frisgroen bij, en het licht schijnt onder meer voluit op het elektrische treintje waarmee we een korte city tour gaan maken. Belangrijkste bestemming is het fort Baba Vida uit de 10de eeuw, het grootste van de twee kastelen van de stad.
Baba Vida in VidinHet bouwwerk met vier torens is neergezet op de plaats van een oude Romeinse wachttoren, uit de tijd dat Vidin nog als Bononia op de kaart stond. Het vestingwerk heeft onder meer een voorname rol gespeeld tijdens de Ottomaanse heerschappij van Bulgarije, maar sinds het einde van de 18de eeuw was het betrekkelijk stil in en rond ‘grootmoeder Vida’. De vrij vertaalde naam slaat op de oudste dochter van een Bulgaarse koning, die kort voor zijn dood zijn rijk onder zijn drie kinderen verdeelde. Vida kreeg Vidin en de landen ten noorden van de Karpaten in handen en liet als tegenprestatie aan de oever van de Donau het fort bouwen. Elf eeuwen later is er een historisch museum gevestigd en ontwikkelt het gerestaureerde kasteel zich meer en meer tot een toeristische attractie, vertelt onze gids met voldoening vanuit de locomotief van ons duurzame treintje.

Met Corendon naar Bulgarije

Ondergrondse wandeling bij 12 graden Celsius

Onze volgende halte is Rabisha, een vlek met zo’n 300 inwoners, op 45 kilometer van Vidin. In de dorpen die we passeren, wapperen opvallend veel verwaaide vlaggen met de Europese sterrencirkel, mogelijk nog als dank voor de Bulgaarse toetreding per 1 januari 2007. De bus houdt uiteindelijk stil in de heuvels bij Rabisha, waar ons volgens de gids een ‘beautiful Bulgarian project’ wacht. Op het eerste gezicht is er enige teleurstelling; in het restaurant is lang geleden de laatste maaltijd geserveerd, en het naastgelegen toiletgebouw is verre van geschikt om gasten te ontvangen.

Neen, voor het mooie moet je hier onder de grond zijn, want we staan per slot van rekening wel voor de ingang van de Magura-grot. In het kort: het gangenstelsel van 2,5 kilometer voert ons niet alleen door 15 miljoen jaar geschiedenis, maar ook langs unieke rotstekeningen, die dateren van 5000 jaar geleden.

Grot MaguraRotstekening Magura-grot

 

 

 

 

 

 

 

 

De grot, de grootste van Bulgarije, werd pas in 1955 ontdekt. Sinds de openstelling in 1968 komen jaarlijks 300.000 tot 400.000 bezoekers, vooral buitenlandse toeristen. Die zijn hopelijk allemaal goed ter been, want met 90 procent luchtvochtigheid en een constante temperatuur van 12 graden Celsius is een wandeling over de altijd glibberige trappen en paden geen sinecure. Maar het is de inspanning waard, zeker als we de zalen met wandschilderingen bereiken. Daar slaat op zo'n 50 meter onder de grond echter ook de twijfel toe: sommige tekeningen zijn zo mooi, zo scherp, dat je onwillekeurig denkt dat enkele opgeschoten jongeren uit Rabisha - want die zullen toch ook wel bestaan? – hier gisteren uit verveling met kwast en verf aan de slag zijn gegaan…

De rotsen van Belogradchik

BelogradchikVeel tijd om over deze Bulgaarse kunst of kitsch na te denken, is er niet, want voor we het weten draait de bus Belogradchik (Belogradcik) binnen. De ‘kleine witte stad’ - letterlijk vertaald - ligt zelf weliswaar op een wat saaie laagvlakte, maar ze wordt omringd door bergen en rotsformaties die met recht de term spectaculair verdienen. Ontelbare schrijvers zijn speciaal naar het noordwesten van Bulgarije gekomen om de Belogradchishkite skali (Belograadse rotsformaties) in eigen woorden te beschrijven, filmmakers uit de hele wereld hebben de uitlopers van het Balkan hooggebergte als decor gekozen.

De rotsen hebben er mede voor gezorgd dat Belogradchik al in de Romeinse tijd werd bewoond, omdat het gebied hierdoor een natuurlijke bescherming tegen invallers bezit. Er is weliswaar een doorgang naar het westen, naar het voormalige Joegoslavië, maar deze Belogradchik-pas is uiterst smal en makkelijk te verdedigen. Het is dus goed te verklaren dat Romeinen, vroege Bulgaarse keizers, Byzantijnen en Turken hier versterkingen hebben aangelegd.

Lustoord voor mountainbikers 

Het mooiste voorbeeld is het plaatselijke fort, ingeklemd tussen de rotsen. Met muren tot twee meter dik en twaalf meter hoog, met elkaar verbonden door poorten, is sprake van een kolossale vesting, waarvan eerst de Romeinen en later de Ottomanen veel profijt hebben gehad. In 1885 hadden er de laatste krijgshandelingen plaats tijdens de Servisch-Bulgaarse Oorlog, vandaag de dag is de burcht als cultureel hoogtepunt een belangrijke toeristische trekker van Belogradchik.
Mountainbiker in BulgarijeVoor ons is het oude fort om nog een andere reden interessant. We starten hier ons mountainbiken, een populair tijdverdrijf in deze regio, zowel voor beginners als gevorderden. Na een degelijke inspectie van het materiaal en uitgebreide instructies hoe te sturen en te remmen, rollen we weg in de richting van het diepgelegen centrum van Belogradchik. Direct dienen zich heerlijke haarspeldbochten aan, snelheid maken blijkt op het strakke asfalt een peulenschil.

Binnen no time zijn we de stad uit en rijden we richting Izvos vol in de natuur, steeds met zicht op de aparte rotsformaties. We blijven dit keer op straat, maar het gebied biedt ook de nodige trajecten om off road te rijden, veelal met stevige hoogteverschillen. Na een halfuurtje stevig trappen, bollen we uit in Borovitsa, waar we aan de wijn mogen. Eerlijk gezegd is ons in de Borovitsa Winery alleen de rode Rendez-vous 2009 bijgebleven, gebotteld in het kader van de Bulgaarse toetreding tot de Europese Unie in 2007.
Laat in de namiddag worden aan de grens met Servië maar weer eens alle paspoorten ingenomen. Het wachten kan de pret niet drukken; reizen zonder grenzen, dat is pas saai!

Naar Felix Romuliana, werelderfgoed

Felix RomulianaHet oponthoud aan de grens zorgt er helaas wel voor dat we pas in de avondschemering Gamzigrad bereiken, dat zich sinds 2007 mag verheugen op een vermelding op de Unesco-lijst van werelderfgoed. Hier liggen de restanten van Felix Romuliana; het complex van paleizen en tempels, dat keizer Galerius tussen 297 en 311 na Christus liet bouwen. De gids doet dappere pogingen om bijna alles over de geschiedenis van de leefgemeenschap van 40.000 m2 te vertellen, maar verliest het van de invallende duisternis en onze vermoeidheid. In grote lijnen blijft ons bij dat hier, in de buurt van Zaječar, werkelijk niets is herbouwd, maar uitsluitend is geconserveerd. Zo liggen de originele mozaïeken op de vloer verstopt onder een laag zand. En dat geeft uiteindelijk wel een dubbel gevoel: mooi dat dat alles bewaard is gebleven, maar je ziet er natuurlijk niks van.

Niš, voorheen Naissus

Die overdenking hebben we in Niš, waar we overnachten. Hotel My Place is weliswaar modern, maar opnieuw bevinden we ons op historische grond. Hier werd bijvoorbeeld rond het jaar 280 de latere Romeinse keizer en stichter van Constantinopel geboren, Constantijn de Grote. Enkele jaren eerder, in september 268, boekten de Romeinen er echter een van hun grootste overwinningen uit de geschiedenis. Bij de Slag om Naissus (stad van de nimfen), zoals Niš destijds heette, werden de Goten zodanig verslagen dat die een generatie lang nauwelijks een gevaar voor het Romeinse rijk vormden.


Monumenten van Servië en Kroatië

Opgraving SirmiumStraatbeeld in Sremska Mitrovica

 

 

 

 

 

 

 

 

Na een vrije ochtendwandeling langs de Nišava pakken we onze spullen bijeen om naar een andere rivier in Servië te trekken, de Sava. Niet voor Belgrado, maar voor Sremska Mitrovica, iets ten noordwesten van de hoofdstad. De kleine 40.000 inwoners gaan prat op het feit dat ze in het voormalige Sirmium wonen, een belangrijk Romeins bestuurscentrum en de residentie van keizers als Marcus Aurelius, Maximinus, Claudius II en Galerius. Die kwamen er graag, want Sirmium was een luxeoord, met een groot centraal plein, brede straten, een hippodroom, aquaducten, openbare badgelegenheden en paleizen, rijk gedecoreerd met mozaïeken.

Een klein deel ervan kunnen we zien in het hart van de stad, heerlijk overdekt. De hal staat er sinds 2009, op initiatief van lokale en nationale overheden. De moderne voorziening is feitelijk bar-restaurant, galerie en bescherming van erfgoed ineen; een combinatie die volgens de gids niet iedereen in Sremska Mitrovica even gelukkig vindt. Volgens haar is het echter de enige manier om een en ander bereikbaar te maken en betaalbaar te houden. Los van de emoties: vanaf de balustrade kun je in één blik twintig eeuwen vangen, waar vind je dat nog?

Oorlogstoerisme in Vukovar

Watertoren van Vukovar

Een nieuwe grenspassage. We naderen Vukovar, dat sinds de jaren ’90 van de vorige eeuw symbool staat voor satanische wreedheden. In deze regio, grenzend aan Servië, is van 1991 tot 1995 het hevigst gevochten tijdens de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog. De stad viel op 18 november 1991, na een belegering van 87 dagen. Hierop werden honderden soldaten en burgers door de Servische overwinnaars gedood bij het Bloedbad van Vukovar. Zeker 31.000 burgers werden gedeporteerd. Vukovar bleef tot 1998 in Servische handen toen het werd overgedragen aan Kroatië.
 
Sindsdien is er sprake van wederopbouw, maar de stad heeft haar voormalige welvaart nog niet weten terug te winnen. Daarvoor zijn, aldus een plaatselijke gids, de verschillen tussen de 65 procent Kroaten en de 35 procent Serviërs in de stad gewoonweg nog te groot. We varen intussen op de Donau, die hier als grens dienst doet. Het groen links is Servisch; de bebouwing rechts Kroatisch, met als wrang oorlogsmonument de kapotgeschoten watertoren van Vukovar.

Over wrang gesproken: een deel van de toeristen die deze regio in Kroatië aandoen, komt speciaal om ‘iets van de oorlog’ te zien. De gids spreekt onversneden van war tourism. Wat de gasten dan bijvoorbeeld doen? De route lopen naar het ziekenhuis of de begraafplaats; hetzelfde traject dat enkele decennia geleden ook veel burgers van Vukovar moesten afleggen, kort voordat ze werden doodgeschoten…

Donau bij Vukovar

Golf Principivoc
 
 
 
 
 
 
Wijnhuis in Ilok
 
 
 
 
 
 
 
Gelukkig neemt ook het reguliere toerisme in de regio toe. Het aantal Donaucruises loopt jaarlijks inmiddels tegen de 300, de hotels moeten soms weer ‘neen’ verkopen. Die groei zien we ook terug in Ilok, einddoel van onze boottocht. In de meest oostelijke gemeente van Kroatië, in de oorlog net als Vukovar etnisch gezuiverd, is business as usual weer de gouden regel. En dat werkt. Hotel Dunav zit opnieuw lekker vol, de vestingmuren van Ilok worden volop beklommen, in wijnhuis Iločki Podrumi wordt tot diep in de nacht gegeten en gedronken en ook country estate Principovac, met golfbanen te midden van druivenranken, doet weer volop mee.
 

Gedenksteen Predrag JurcecMaar nooit is de oorlog ver weg, dus ook niet bij Principovac. Langs de toegangsweg ligt onder een boom het eenvoudige gedenkteken van Predrag Jurčec, die op 9 juli 1991 op deze heuvel dodelijk werd getroffen door vijandig vuur. De Kroaat, het eerste slachtoffer uit Medjimurje County, was amper 20. Tijdens de gemoedelijke stadswandeling in Zagreb, een paar uur later, spookt de naam Predrag Jurčec nog steeds door m’n hoofd. Een zoektochtje op internet biedt enige helderheid. Het beeld ontstaat van een opgeschoten tiener, die in een verre uithoek van zijn vaderland ineens op de uitkijk moet gaan staan om vijandelijke gedragingen waar te nemen. En die daad met de dood bekoopt. Gelukkig zijn er nog veel mensen die om hem geven, getuige de recente schoonmaakactie van zijn gedenksteen. Maar pas in Pula, aan het eind van de dag, keert de rust in het hoofd echt terug.

Pula's pronkstuk

Souvenirs in PulaAmfitheater Pula

 

 

 

 

 

 

 

 

Het zuidelijkste punt van Istrië is tegelijkertijd voor mij ook het toppunt van de reis, althans wat betreft de Romeinen. Dwalend door Pula, met haar 3000 jaar geschiedenis, vind je bijvoorbeeld nog tal van bouwwerken uit de Romeinse tijd, in alle soorten en maten. Poorten, pleinen, bogen, een halfrond theater en… het amfitheater. Alleen al voor deze arena zou je naar Kroatië trekken, en dat doen jaarlijks dan ook vele honderdduizenden toeristen. Qua grootte zijn alleen de amfitheaters van Rome, Capua, Algiers, Arles en Verona groter. De tribunes in Pula bieden plaats aan zo’n 23.000 mensen, die er in de Romeinse tijd vaak tochten van vele dagen voor over hadden om gladiatoren en wilde dieren aan het werk te zien. Dergelijk vermaak werd in het jaar 404 verboden, waardoor Pula ineens een heel groot marktplein rijker was. Vandaag de dag is de arena vooral het podium van binnen- en buitenlandse zangers en zangeressen plus opera- en filmsterren.

Gladiatoren en wilde dieren

Eenmaal binnen word je welhaast betoverd door de bouwkunst uit de 1ste eeuw na Christus. Een paar feiten, genoemd door de gids: een ovaal gebouw van 132,45 bij 105,10 meter, met daarbinnen een arena van 67,95 bij 41,65 meter. De buitenste ring van kalksteen kent drie verdiepingen: de onderste twee bestaan uit 72 arcaden, de bovenste ring telt 64 rechthoekige openingen. Er zijn vijftien toegangspoorten en onder de vloer van de arena zijn tunnels, die gladiatoren en leeuwen gebruikten om de arena binnen te komen.
We klimmen omhoog, in het kielzog van de inspirerende gids, die ons met haar verhaal bijna terug weet te brengen in de tijd. Waarom bijvoorbeeld de traptreden zo verdraaid hoog zijn, soms wel veertig centimeter? Simpel: op die manier wisten de Romeinen te voorkomen dat de duizenden bezoekers, vaak opgewonden maar vermoeid, op zoek naar de beste plekken een zodanige run zouden veroorzaken dat menigeen onder de voet zou worden gelopen… Eenmaal boven staren we naar beneden, naar de werkzaamheden om het podium van het evenement van vandaag af te breken.

Geestelijken in Pula

Want we treffen het: voor het eerst in de geschiedenis van het amfitheater is er deze dag, onder grote belangstelling van de religieuze wereld, iemand zalig verklaard. Die eer is weggelegd voor dienaar Gods Blaženi Miroslav Bulešić, die in 1947 op 27-jarige leeftijd door communisten in Lanišće werd vermoord.

Met zijn besluit in 2012 zorgt Paus Benedictus XVI, zonder dat natuurlijk te weten, in 2013 voor een gedenkwaardig einde aan onze trektocht over de Balkan, die zonder twijfel Europa's 30ste culturele route zal opleveren.

Op stedentrip vanaf Rotterdam Airport

Op stedentrip vanaf Rotterdam Airport

Er zijn erg veel mooie steden te ontdekken in Europa, die een prima bestemming zouden zijn voor een stedentrip. Bezoek de meest indrukwekkende bezienswaardigheden, van historische monumenten tot moderne architectuur. Vliegen kan vanaf verschillende luchthavens, waaronder Rotterdam Airport. Deze luchthaven is compact en daardoor een fijne start voor jouw vliegreis. We vertellen we je in dit artikel meer over stedentrips maken vanaf Rotterdam Airport.

Lees verder

Het Forum Romanum in Rome: een reis door de tijd

Het Forum Romanum in Rome: een reis door de tijd

Ga je naar Rome dan stap je letterlijk terug in de geschiedenis. Rome is geplaveid met historische gebouwen en plekken. Natuurlijk kun je niet om het Colosseum heen, maar het politieke, religieuze en commerciële centrum van het oude Rome mag je ook niet missen: het Forum Romanum. Stap het Forum Romanum binnen en je wandelt terug naar de tijd van keizers, gladiatoren en politieke intriges.  In dit artikel nemen we je mee op een virtuele reis door dit iconische historische complex, en geven we handige tips voor een onvergetelijk bezoek.

Lees verder

Hij komt eraan, de Puur op reis Vakantie Special!

Hij komt eraan, de Puur op reis Vakantie Special!

Eind maart verspreiden we een speciale Vakantie Special onder de abonnees van onze nieuwsbrief. Voor de snelle beslissers hebben wij nog beperkte advertentieruimte. Adverteren kan in de vorm van een banner, een aanbieding of een advertorial waarin een accommodatie, bestemming of reis wordt uitgelicht. Maar de Vakantie Special heeft meer!

Lees verder

Win entreekaarten voor Keukenhof 2024

Win entreekaarten voor Keukenhof 2024

Dit jaar is een extra feestelijk jaar voor Keukenhof: het bloemenpark in Lisse viert in 2024 haar 75-jarig bestaan. Reden voor een feestje en door mee te doen aan onze prijsvraag kun je entreekaarten winnen om dit feestje mee te maken.

Lees verder

Kampeertips voor beginners

Kampeertips voor beginners

Of je nu jong of oud bent, kiest voor een tent of een luxe ingerichte sta-caravan op een camping of vakantiepark, als je voor het eerst gaat kamperen zul je vast iets hebben aan deze kampeertips. Kamperen geeft veel mensen het gevoel van vrijheid. Kamperen is een heel andere beleving dan een hotelkamer of appartement. Je kunt de serene rust van de natuur opzoeken en toch de nabijheid van een stad of leuke toeristische attracties.Heb je zelf kampeertips? Dan kun je andere beginnend kampeerders helpen door deze te delen.

Lees verder

Van Gogh Drenthe beste fietsroute van 2024

Van Gogh Drenthe beste fietsroute van 2024

De Van Gogh Drenthe is verkozen tot de beste fietsroute van 2024. De Nederlandse kanshebber troefde vier andere Europese kandidaten af: La Vélobuissonnière (Frankrijk), Unionsleden (Noorwegen en Zweden), Lech Radweg (Duitsland en Oostenrijk) en de Cykelleden Skåne (Zweden). De bekendmaking was op de eerste dag van de Fiets en Wandelbeurs in Utrecht.

Lees verder