48 uur Essen: groene stad vol dynamiek

John de Graaff - 01 november 2024 - Duitsland

5 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Net over de grens met Duitsland, op de hoogte van Eindhoven, ligt een bijzondere stad: Essen. Nergens krijg je als bezoeker namelijk zo’n fascinerende blik op de industriële evolutie van een land als in het hart van het Ruhrgebied, waar een kleine agrarische nederzetting zich heeft ontwikkeld tot een metropool vol cultuur, dynamiek, erfgoed en groene ambities. Puur op reis ging 48 uur op zoek naar de hoogtepunten.

In de annalen wordt Essen al in het jaar 845 genoemd, maar pas in de 19de eeuw begon de groei naar een stad van belang. Die ontwikkeling had alles te maken met de inspanningen van de familie Krupp, bekend geworden door hun staal- en wapenbedrijf, dat op enig moment ’s werelds grootste bedrijf was met meer dan 20.000 werknemers. Vooral de inspanningen van Alfred Krupp (1812-1887), zoon van oprichter Friedrich Krupp (1787-1826), spraken tot de verbeelding.

Bijnaam: Alfred de Grote

De ‘kanonnenkoning’ of ‘Alfred de Grote’ investeerde namelijk sterk in nieuwe technologieën, zoals het naadloze spoorwiel, waardoor het bedrijf een belangrijke producent van spoorwegmaterieel werd. Om die stalen producten te kunnen maken, kocht hij onder meer mijnen in Duitsland en Frankrijk, waarvan kolenmijn en industriecomplex Zeche Zollverein de meest indrukwekkende herinnering is. Het ondergrondse werk werd er in 1986 beëindigd, vijftien jaar later zette Unesco het complex op de Werelderfgoedlijst. Sindsdien is de locatie in het stadsdeel Katernberg uitgegroeid tot een culturele topper, die jaarlijks honderdduizenden bezoekers naar dit deel van Noordrijn-Westfalen weet te lokken.

Naast werkgelegenheid bieden aan duizenden inwoners zorgde de familie Krupp ook nog op een heel andere manier voor de bevolking van Essen. Ze investeerde onder meer in scholen, ziekenhuizen en sociale voorzieningen, wat de levensstandaard in de stad uiteraard heel erg ten goede kwam. Daarnaast werd met Villa Hügel een riant familiehuis gebouwd, dat als museum eveneens een toeristische trekker van formaat is geworden. De oorspronkelijke woning van de familie Krupp is overigens ook bewaard gebleven. Dit is niet te bezoeken, maar geeft wel een goed beeld van hoe de familie eerst woonde.

Culturele hoofdstad

Essen heeft sowieso op cultureel gebied veel te bieden. De indrukwekkende Dom is een historische schat, Museum Folkwang is beroemd vanwege de collectie hedendaagse kunst en de jaarlijkse kerstmarkt in het stadshart kan wedijveren met de mooiste van Duitsland. Wie van klassieke muziek houdt, komt zeker aan zijn of haar trekken bij de Philharmonie en voor heerlijke theatermomenten staan het Grillo-Theater en het Aalto-Theater tot ieders beschikking. Het aanbod is – mede dankzij de vele kunstwerken in de openbare ruimte - zodanig dat Essen in 2010 niet voor niets, samen met Istanboel (Turkije) en Pecs (Hongarije), een jaar lang met trots de titel Culturele Hoofdstad van Europa mocht dragen.

Het zou niet de laatste Europese titel voor Essen zijn. Vrij recentelijk werd de stad in Noordrijn-Westfalen verkozen tot ‘European Green Capital 2017’, waarbij onder meer Nijmegen en ’s-Hertogenbosch werden afgetroefd. Volgens de jury zet Essen zich in ‘voor de bescherming en verbetering van de natuur en biodiversiteit en het verminderen van waterverbruik. Daarnaast participeert de stad in netwerken en initiatieven om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en de veerkracht van de stad voor klimaatverandering te verbeteren’. Niet voor niets vind je overal in de stad tuinen en parkachtig groen, waarvan de verstilde oase Grugapark wellicht het bekendste voorbeeld is.

Reis door de tijd

Wie verleden en heden in deze dynamische stad op een bijzondere manier bij elkaar wil brengen, moet de multimediale wandeling ‘Essen 1887’ maken. Gewapend met een speciale bril en koptelefoon, die in eerste instantie wel wat ongemakkelijk aanvoelen, maak je vanuit de Tourist Info aan de Kettwiger Straße een wandeling van een kleine twee uur door de binnenstad.

De interactieve ervaring neemt je mee terug naar het sterfjaar van Alfred Krupp; dat volgens velen de periode markeerde waarin de industriële revolutie zijn hoogtepunt bereikte en de belangrijke rol van Essen in de opkomende Duitse industrie zichtbaar werd. Bij elk stoppunt ontdek je bezienswaardigheden als de oude synagoge, het theater en de markante gebouwen van vroegere industriële magnaten. Maar terwijl je je laat gidsen over het verleden, trekt ook het heden aan je voorbij. Terwijl we door onze bijzondere bril naar een 19^de-eeuws winkelpand kijken, glijdt bijvoorbeeld een vrouw met hoofddoek door het beeld, die via haar mobieltje het leven in de 21^ste eeuw gestalte geeft. Tegelijkertijd zie je dat Essen een historische binnenstad ontbeert, een direct gevolg van de vele bombardementen in de Tweede Wereldoorlog. De naoorlogse bouw is niet altijd aansprekend, al zijn er prachtige uitzonderingen zoals het Centraal Station en de RWE-toren.

De educatieve wandeling, geschikt voor alle leeftijden en ook in het Nederlands beschikbaar, is naar verluidt een heuse wereldprimeur, die om die reden een aantal keer is bekroond. Zo werd de tijdreis tijdens de Tourism Innovation Awards in Sevilla (Spanje) onderscheiden in de categorie ‘Customer Experience’ en werd goud behaald in de categorie ‘Toerisme’ op de World Media Festivals in Hamburg.