48 uur Essen: Zien en doen

Madeleine van de Wouw - 01 november 2024 - Duitsland

5 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Uitzicht Zollverein — Uitzicht over Essen vanaf Zollverein

Essen is een dynamische stad, die je telkens weer weet te verrassen. Met kunst in de buitenlucht, moderne schilderkunst in musea of anderzins. Of je nu 48 uur hebt of langer, deze stad in het Ruhrgebied heeft alles wat je nodig hebt voor een geslaagd bezoek weekend. Het Grugapark, Zollverein, Villa Hügel en Museum Folkwang zijn slechts een paar mooie voorbeelden.

Groot groen in Essen: het Grugapark

In de wijk Rüttenscheid, vlakbij het centrum, ligt het Grugapark, één van de grote groene longen van Essen. Het park is in 1929 aangelegd voor de grote tuinbouwtentoonstelling Große Ruhrländische Gartenbauausstellung en wordt door de inwoners liefkozend Gruga genoemd. Het park kwam de Tweede Wereldoorlog niet ongeschonden door, maar is gelukkig in de jaren 50 weer opgeknapt. Je kunt met gemak uren doorbrengen in het meer dan 60 hectare grote park. Er zijn verschillende ingangen, maar het is handig om vooraf even te kijken welke ingang je moet hebben om te zien wat je wilt. Zeker als je beperkt de tijd hebt. Want het is niet zomaar een park, er is heel veel te doen en te zien. We raden je in ieder geval de botanische tuin met exotische planten aan, en het Rozenhof, waar verschillende soorten rozen van juni tot december bloeien. In het park vind je zo’n veertig beelden, zowel abstract als figuratief. Een zoektocht naar de mooiste, maar iet te missen is de Grote Adam van Gerhard Marcks. Ook beelden van Henry Moore en Auguste Rodin hebben een plek in het park.

Wandelen is dé manier om het park te ontdekken en zo kwamen we ook langs het kleurrijke Hundertwasserhaus, gebouwd in 2005. Het ontwerp is van de Oostenrijkse architect Friedensreich Hundertwasser. Het lijkt een sprookjeskasteel en dat is heel toepasselijk voor de functie van Ronald McDonaldhuis die het huis nu heeft. Je kunt er dan ook niet naar binnen. Wil je veel zien in korte tijd stap dan aan boord van het Grugaboemeltje. Het treintje heeft een traject van drie kilometer en voert je door een groot deel van het park. En wist je dat er zelfs een saunacomplex in het Grugapark zit?Geen tijd voor de sauna, neem dan plaats op een van de bankjes bij de Gezondheidsmuur en snuif de zilte lucht op. Deze wordt veroorzaakt door zout water dat over takjes stroomt. Het schijnt gezond te zijn om deze lucht in te ademen. Verder vind je in het park nog meer, zoals sportvelden, een kinderboerderij en het Alpinium, een gebied met onder meer pijnbomen en cyclamen. Wij betaalden 5 euro pp entree en vonden dit absoluut de moeite waard. Kijk op de website voor meer informatie over de indeling van het park en over de vele activiteiten die vrijwel het hele jaar door worden georganiseerd.

Bekijk het Zollverein vanuit de lucht

Zollverein, industrieel icoon

Zollverein, het iconische voormalige mijncomplex in Essen, is een prachtig voorbeeld van het industriële erfgoed van Duitsland en een toonbeeld van de Bauhaus-architectuur. Dit UNESCO-werelderfgoed vertelt niet alleen de geschiedenis van de steenkoolwinning, maar ook die van de transformatie naar een levendig cultureel centrum. Opgericht in 1847 groeide Zollverein uit tot een van de grootste steenkoolmijnen ter wereld, bekend om de innovatieve technieken en enorme productiecapaciteit. Het complex was economisch belangrijk voor het Ruhrgebied en speelde een cruciale rol in de industriële revolutie van Duitsland. In 1986 werd de mijn gesloten, wat het einde betekende van een tijdperk, maar ook het begin van een nieuwe fase. Na de sluiting werd Zollverein herontwikkeld tot een centrum voor cultuur, kunst en educatie. De architectonische stijl van Zollverein is sterk beïnvloed door de Bauhaus-beweging, die in de vroege 20ste eeuw opkwam. Deze stijl, opgericht door Walter Gropius, benadrukt de harmonie tussen kunst en techniek. In de herontwikkeling speelde echter een Nederlander een belangrijke rol: architect Rem Koolhaas leidde met zijn bureau OMA de verbouwing om het geheel te transformeren tot een multifunctionele ruimte. Het resultaat is een indrukwekkende mix van oud en nieuw, waarbij de originele industriële elementen prachtig zijn geïntegreerd in nieuwe culturele functies. Vandaag de dag kun je als bezoeker het complex verkennen via interactieve rondleidingen en tentoonstellingen. Van het museum over de mijnbouwgeschiedenis tot kunstinstallaties in de oude fabrieksruimten, Zollverein biedt een unieke ervaring vol vernieuwing en creativiteit.

Villa Hügel, een fascinerend familiehuis

Het idee was een familiehuis te bouwen met een tuin. Uiteindelijk werd Villa Hügel een paleisachtige parel met 269 kamers, 8100 vierkante meter aan woon- en werkbare ruimten op een terrein van 28 hectare, waar de familie Krupp vanaf 1873 zo’n zeven decennia heeft geresideerd. In het complex boven de Baldeneysee was het in die tijd een komen en gaan van koningen, keizers, grootindustriëlen en andere machtige mannen. Het geheel, ontworpen door de architecten Karl Friedrich Schinkel en later uitgebreid door andere ontwerpers, kent elementen van de neo-renaissancestijl. De indrukwekkende gevel met zijn talrijke balkons en de majestueuze centrale hal zijn hoogtepunten van het gigantische gebouw. Vandaag de dag is Villa Hügel toegankelijk voor het publiek als museum. Het biedt een fascinerende kijk op de geschiedenis van de Krupp-familie en de industriële ontwikkelingen in Duitsland. Bezoekers kunnen verschillende kamers verkennen, waaronder de prachtig ingerichte salons en eetkamers die het leven van de elite in de 19de eeuw weerspiegelen. Geregeld worden er tentoonstellingen en evenementen georganiseerd die zich richten op zowel geschiedenis als hedendaagse kunst. De tuinen zijn open voor bezoekers, waardoor ze een perfecte plek vormen voor een ontspannen dag in de natuur.

Red Dot Design Museum

Welk artikel of product won dit jaar ‘Oscar van design? Dat ontdek je in het Red Dot Design Museum dat sinds 1997 is gevestigd in de voormalige ketelruimte op het terrein van het Zollverein. Dat zie je zeker ook in het museum want de vier verdiepingen zijn zo ingericht dat authentieke details van dat ketelhuis zichtbaar zijn. En waarom de Oscar van design? Simpel. Het museum heeft haar eigen, zeer prestigieuze, Red Dot Design Award. En het is een internationale prijs, die uitgereikt wordt aan ontwerpen die uitmuntend, uniek en innovatief zijn in een van de categorieën productdesign, designfirma's en designconcepten. De winnaars ontvangen het Red Dot Diploma. Jaarlijks dingen zo’n 1100 inzendingen mee voor de prijs. En zo loop je in museum tegen van alles en nog wat aan. Van huishoudelijke apparaten tot kinderwagens, van usb-sticks tot computers en telefoons. Van stoelen tot een kleine Fiat en van drones tot douchekoppen, horloges en waterproof lichtgewicht rugzakken. Je kunt het zo gek niet bedenken of het staat in het museum opgesteld. Eerdere winnaars staan in het Red Dot Design jaarboek en zijn te zien op foto’s die aan de muren hangen. Om de duizenden objecten te bekijken heb je wel een uurtje of twee nodig, maar als je toch bij het Zollverein bent ga dan zeker ook dit museum in.

Een dorpje in de stad: Margarethenhöhe

Hier komt de naam Krupp weer naar voren. De naam die onlosmakelijk verbonden is met Essen. Margarethenhöhe is een dorpje in de stad, opgezet tussen 1909 en 1930 door Margarethe Krupp. Zij huurde architect Georg Metzendorf in om de stad te ontwerpen als eerste Duitse tuinstad voor de arbeiders van Krupp. De ruim 935 gebouwen zijn verschillend van elkaar, wat de wijk een heel speels karakter geeft. In deze gebouwen zijn meer dan 3000 wooneenheden gevestigd en er is volgens onze gids een jarenlange wachtlijst om voor een van deze woningen in aanmerking te komen als je niet al een familielid daar hebt wonen. We hadden heel graag wat meer van het middeleeuws aandoende ‘dorp’ gezien en een ijsje gekocht of een van de restaurantjes bezocht. Helaas hebben we vanwege de hevige regen alleen vanaf het marktplein, een blik geworpen op de herberg en de supermarkt, die destijds een bedrijfswinkel van Krupp. De producten werden met korting verkocht. Maar zoals elke medaille was de keerzijde dat het verdiende geld door de arbeiders werd uitgegeven in de winkel, waardoor het weer terugvloeide in de kas van Krupp.

Museum Folkwang, cultuurhistorische parel

Gelegen in het hart van Essen is Museum Folkwang een must-visit voor kunstliefhebbers en cultuursnuivers. Opgericht in 1922 door de kunstverzamelaar en mecenas Heinrich Nauen, heeft het museum zijn naam te danken aan de mythologische Folkwang, de 'plek van licht' uit de Noordse mythologie. Deze naam weerspiegelt de visie van Nauen om een ruimte te creëren waar kunst en cultuur kunnen bloeien. Het museum huisvest een indrukwekkende collectie moderne en hedendaagse kunst, met werken van beroemde kunstenaars zoals Van Gogh, Matisse en Picasso. De focus ligt niet alleen op schilderkunst, maar ook op fotografie en beeldende kunst, waardoor het een veelzijdige ervaring biedt. De architectuur van het museum, ontworpen door David Chipperfield, combineert moderniteit met historische elementen en zorgt voor een inspirerende sfeer. Naast de permanente collectie organiseert Museum Folkwang regelmatig tijdelijke exposities, lezingen en evenementen, waardoor het een levendige ontmoetingsplek is voor kunstliefhebbers van alle leeftijden. De prachtige tuinen rondom het museum nodigen uit tot een ontspannen wandeling. Museum Folkwang is niet alleen een plek om kunst te bewonderen, maar ook een centrum van cultuur en creativiteit dat zijn bezoekers uitnodigt om hun eigen visie op de wereld te verkennen. Een bezoek aan dit museum is een verrijkende ervaring in de wereld van kunst en geschiedenis.

Andere bezienswaardigheden

Als je 48 uur hebt om een stad te ontdekken moet je keuzes maken. Wij kozen de bovenstaande bezienswaardigheden, maar tippen ook nog de volgende atracties.

Oude Synagoge

Deze in 1913 geopende synagoge werd geopend in 1913. Het werd beschadigd in de Tweede Wereldoorlog en diende daarna als museum. Sinds 2010 is het gebouw heropend als cultureel ontmoetingscentrum en gedenkteken voor de Joodse cultuur.

Aalto Musik Theater

Het Aalto Musik Theater biedt van binnen interessante programma’s voor operaliefhebbers, maar is van buiten ook heel bijzonder door de asymetrische vormen en glooiende lijnen. De Finse architect Alvar Aalto ontwierp het gebouw in 1959 maar pas in 1976, na zijn dood, werd daadwerkelijk begonnen met de bouw van het theater. De opening was in 1988. Opvallend detail: de entree is relatief klein en onopvallend, volgens onze gids om alle bezoekers als ‘gelijken’ naar binnen te laten gaan. Eenmaal binnen kunnen 1125 mensen plaatsnemen in de stoelen met lederen details. Dit zorgt ervoor dat de akoestiek altijd hetzelfde is, ook zonder publiek.

Dom van Essen

We keken kort binnen in de Dom van Essen om de grootste schat van de kerk te zien: de Gouden Madonna, met ruim duizend jaar het oudste gebeeldhouwde beeld van Maria ter wereld. De madonna is de schutspatroon van het bisdom Essen. Het beeldje is 74 centimeter hoog, gemaakt van populierenhout en belegd met bladgoud. In 2004 is het beeld gerestaureerd en kwam houtrot aan het licht. Vanwege de kwetsbaarheid staat het beeld nu achter glas en wordt niet meer meegedragen met processies.